Asliye Hukuk Mahkemesi sayfasının kaynağını görüntüle

'''Asliye Hukuk Mahkemesi''', Türkiye'nin hukuk sistemi içerisinde birinci derece yargılamaları yürüten ve belli değer ve niteliğe sahip davalara bakmakla görevli bir mahkemedir. İcra ve İflas Kanunu, Medeni Usul Hukuku ve özel kanunlarla belirlenmiş özgü yetkileri vardır.

== Tanım ve Tasvir ==

Asliye Hukuk Mahkemesi, malvarlığı hakları ile ilgili davalara, şahıs varlığına ilişkin davalara ve kanunla belirlenen diğer davalara bakmakla yetkili mahkemedir. Türk yargı sistemi içerisinde adli yargının teşkilatlanmasında asliye mahkemeleri, ilçe ve il adliye merkezlerinde kurulur. Büyük ve karmaşık davaların çözümünde belirleyici rol oynarlar.

== Görev ve Yetkisi ==

=== Malvarlığı Haklarına İlişkin Davalar ===

Asliye Hukuk Mahkemeleri aşağıdaki davalar hakkında yargılama yapma yetkisine sahiptir:

* Gayrimenkul satışı, kirası ve mülkiyeti ile ilgili davalar
* Mal paylaşması ve mirastan kaynaklanan davalar
* Ticari işlemlere ilişkin davalar
* Kontrat ve sözleşme ihtilafları
* Borç davası ve para tahsili davaları

=== Şahıs Varlığına İlişkin Davalar ===

* Evlenme ve boşanma (bazı istisnalar hariç)
* Vesayet ve kayyımlık meseleleri
* Nafaka davaları
* Evlilik varlığının kaldırılması davası

=== Diğer Davalar ===

* Kanunla belirlenen diğer bütün davalar
* Sulh Hukuk Mahkemesinin görev alanına girmeyen davaların tümü

== Yargılama Süreci ==

{| class="wikitable"
|-
! Adım !! Tanım !! Süre
|-
| Dava Açılması || Davacı veyahut temsilcisi tarafından davanın açılması ve dilekçe hazırlanması || Sınırsız
|-
| Ön İnceleme || Mahkeme tarafından davada usuli yapısı ve arabuluculuk yönlendirilmesinin yapılması || 30 gün
|-
| İlk Duruşma || Tarafların dinlenmesi ve delil sunumunun başlatılması || Atanmış gündür
|-
| Delil Aşaması || Tanık dinleme, bilirkişi raporları ve dokümanter delillerin incelenmesi || Birden fazla oturum
|-
| Son Savunma || Tarafların son söz hakkı verilmesi || Atanmış oturumda
|-
| Karar Verilmesi || Mahkeme tarafından müzakere ve karar yazılması || 30 gün
|-
| Karar Açıklanması || Kararın taraflara bildirilmesi ve hukuk mirasının başlaması || Resmi olarak
|}

== Yetki Meselesi ==

=== Genel Yetki ===

Genel yetki, davalının (müddefen) ikametgahı mahkemesine ait olup, ilçe adliyelik merkezlerinde kurulu Asliye Hukuk Mahkemelerine aittir.

=== Kesin Yetki ===

Kesin yetki, bazı özel davalarda kanun tarafından belirlenmiş olup, yalnızca o mahkemeler tarafından karara bağlanabilir. Örneğin:
* Gayrimenkul davalarında gayrimenkulün bulunduğu yer mahkemesi
* Çalışan çıkıştırma davalarında işin görüldüğü yer mahkemesi

== Asliye Hukuk Mahkemesi vs Sulh Hukuk Mahkemesi ==

{| class="wikitable"
|-
! Kriter !! Asliye Hukuk Mahkemesi !! Sulh Hukuk Mahkemesi
|-
| '''Dava Değeri''' || Dava değeri yüksek || Dava değeri düşük
|-
| '''Yerleşim Yeri''' || İl ve ilçe merkezlerinde || Mahalle ve köylerde
|-
| '''Yargıçlar''' || Birden fazla yargıç || Tek yargıç
|-
| '''İstinaf Hakkı''' || Vardır || Sınırlı
|-
| '''Hukuki İşlemler''' || Daha karmaşık işlemler || Basit işlemler
|-
| '''Takip Davası''' || Evet || Evet (sınırlı)
|-
| '''Bilirkişi Raporu''' || Sık kullanılır || Nadir kullanılır
|}

== Kuruluşu ve Yapısı ==

Asliye Hukuk Mahkemelerine başkan, hakim ve yazı işleri müdürü bağlıdır. Mahkemenin yapısı bulunduğu yerin büyüklüğü ve dava yoğunluğuna göre değişebilir. Bazı büyük illerde çoklu Asliye Hukuk Mahkemesi kurulu olup, her biri farklı davalar için ayrılabilir.

== Yasal Dayanağı ==

Asliye Hukuk Mahkemelerinin kurulması, görev ve yetkisinin tanımlanması aşağıda belirtilen yasal dayanaklara aittir:

* 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) - Madde 6, 7, 8
* 5235 sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemelerinin Kuruluşu Hakkında Kanun
* Anayasa'nın 9. Maddesi
* 1982 Türkiye Cumhuriyeti Anayasası

== Bölge Adliye Mahkemesi ile İlişkisi ==

Asliye Hukuk Mahkemelerinin vermiş olduğu kararlar, tarafların itirazı halinde Bölge Adliye Mahkemelerine (İstinaf Mahkemeleri) gider. Bölge Adliye Mahkemeleri, bu kararları yeniden değerlendirerek hukuki açıdan kontrol eder ve gerekli gördüğü hallerde orijinal karara ek veya katılabilir.

== Modern Gelişmeler ==

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 2011 yılında yürürlüğe girmesiyle birlikte Asliye Hukuk Mahkemelerinin görev ve yetkileri yeniden düzenlenmiştir. Elektronik yargılama sistemi, arabuluculuk mekanizması ve dava değerine göre yetki taksimi gibi modern uygulamalar mahkeme işleyişini iyileştirmiştir.

== Kaynaklar ==

* Hukuk Muhakemeleri Kanunu (6100 sayılı Kanun)
* Adli Yargı İlk Derece Mahkemelerinin Kuruluşu Hakkında Kanun (5235 sayılı Kanun)
* Türkiye Cumhuriyeti Anayasası
* Yılmaz, Ejder. (2018). "Asliye Hukuk Mahkemeleri". Hukuk Dergisi.

[[Kategori:Hukuk]]
[[Kategori:Türk Yargı Sistemi]]
[[Kategori:Mahkemeler]]
[[Kategori:Türk Hukuku]]
__İÇİNDEKİLERYOK__
__DEĞİŞTİRYOK__