Yasama Organı
Yasama Organı, bir devlette hukuku koyma, değiştirme ve kaldırma yetkisine sahip olan temel devlet gücüdür. Kuvvetler Ayrılığı ilkesinin üç ana bileşeninden (Yasama, Yürütme ve Yargı) biridir.
📜 Temel Görev ve Yetkileri
Yasama organının birincil görevi, halkın iradesini yansıtacak şekilde kanunları yapmak, değiştirmek ve yürürlükten kaldırmaktır. Bununla birlikte, modern demokratik sistemlerde başka önemli görevleri de bulunur:
- Kanun Yapma: Toplumsal düzenlemeleri içeren mevzuatı (Kanun, Yasa) hazırlayıp kabul etmek.
- Hükûmeti Denetleme: Yürütme organının (Hükûmetin) çalışmalarını denetlemek. Bu, soru önergeleri, genel görüşmeler, Meclis araştırması ve Meclis soruşturması gibi araçlarla yapılır.
- Bütçe ve Kesin Hesap Kanunlarını Kabul Etme: Devletin gelir ve giderlerini belirleyen bütçe kanununu onaylamak.
- Uluslararası Anlaşmaları Onaylama: Yapılan uluslararası sözleşmelerin yürürlüğe girmesi için onay vermek.
- Savaş İlanına Karar Verme: Anayasa'da belirtilen sınırlar içinde savaş ilanına karar vermek (çoğu zaman yürütmenin teklifi üzerine).
- Özel Durum Kararları: Af, para basılmasına karar verme gibi özel yetkileri kullanmak.
🇹🇷 Türkiye'de Yasama Organı
Türkiye Cumhuriyeti'nde yasama yetkisi, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM)'ne aittir.
- Tek Meclis Sistemi: Türkiye, tek meclisli (unikameral) bir yapıya sahiptir. Yasama yetkisi, tek bir organ olan TBMM'de toplanmıştır.
- Üye Sayısı ve Seçimi: TBMM, genel oyla seçilen 600 milletvekilinden oluşur.
- Devredilemezlik: Anayasa'ya göre, yasama yetkisi Türk Milleti adına TBMM'ye aittir ve bu yetki devredilemez.
🏛️ Yasama Organının Yapıları
Yasama organları, sahip oldukları meclis sayısına göre ikiye ayrılır:
- Tek Meclisli (Unikameral) Sistem:
- Yasama yetkisini kullanan tek bir meclis bulunur (örneğin, Türkiye, Finlandiya, Yeni Zelanda).
- Karar alma süreci daha hızlıdır.
- Çift Meclisli (Bikameral) Sistem:
- Yasama yetkisi, genellikle "Alt Meclis" (Halkı temsil eden) ve "Üst Meclis" (Eyaletleri/bölgeleri veya asilzadeleri temsil eden) olmak üzere iki ayrı meclis arasında paylaşılmıştır (örneğin, ABD Senato ve Temsilciler Meclisi, İngiltere Avam ve Lordlar Kamarası).
- Yasa yapım sürecinde ek bir denge ve kontrol mekanizması sağlar.
⚖️ Kuvvetler Ayrılığı ve Yasama
Kuvvetler ayrılığı ilkesi, devlet iktidarının tek bir elde toplanmasını engelleyerek demokrasiyi ve hukukun üstünlüğünü korumayı amaçlar. Yasama, Yürütme ve Yargı organları birbirlerini denge ve fren mekanizmalarıyla sınırlar.
- Yasama > Yürütme: Hükûmeti denetler, bütçeyi onaylar.
- Yürütme > Yasama: Kanun tasarılarını sunar, yasaları veto edebilir (bazı sistemlerde).
- Yargı > Yasama: Anayasa Mahkemeleri aracılığıyla çıkarılan kanunların Anayasa'ya uygunluğunu denetler.