İş Kanunu

4857 Sayılı İş Kanunu
Kanun Numarası	4857
Kabul Tarihi	22 Mayıs 2003
Yayımlandığı R.G.	10 Haziran 2003 / Sayı: 25134
Yürürlük Tarihi	10 Haziran 2003
Kaldırdığı Kanun	1475 sayılı İş Kanunu (Kıdem tazminatı hariç)
Durumu	Yürürlükte
Resmi Metin

İş Kanunu, Türkiye'de işverenler ile bir iş sözleşmesine dayanarak çalıştırılan işçilerin çalışma şartlarını ve çalışma ortamına ilişkin hak ve sorumluluklarını düzenleyen temel kanundur.

2003 yılında kabul edilen 4857 sayılı kanun, Avrupa Birliği normlarına uyum sağlamak ve değişen çalışma modellerine (esnek çalışma vb.) yasal zemin hazırlamak amacıyla çıkarılmıştır. Eski 1475 sayılı kanunu büyük oranda yürürlükten kaldırmışsa da, kıdem tazminatına ilişkin 14. madde 1475 sayılı kanunda bırakılarak yürürlüğünü sürdürmüştür.

Kapsamı ve İstisnalar

Kanunun 4. maddesi uyarınca, kural olarak tüm işyerleri bu kanuna tabidir. Ancak bazı işler ve kişiler kapsam dışı bırakılmıştır.

• Kapsam Dışı Olanlar: Deniz ve hava taşıma işleri, 50'den az işçi çalıştırılan tarım işleri, ev hizmetleri, sporcular, çıraklar. (Denizciler için Deniz İş Kanunu, gazeteciler için Basın İş Kanunu uygulanır).

Önemli Düzenlemeler

4857 Sayılı Kanun, çalışma hayatına birçok modern kavram getirmiştir:

1. İş Sözleşmesi Türleri

Kanun, işin niteliğine göre farklı sözleşme türleri tanımlar:

• Belirli - Belirsiz Süreli: İşin süresi belli değilse asıl olan "Belirsiz Süreli" sözleşmedir.
• Tam - Kısmi Süreli (Part-time): Haftalık çalışma süresinin önemli ölçüde az belirlendiği sözleşmelerdir.
• Deneme Süreli: Taraflar en çok 2 aya kadar deneme süresi koyabilirler.

2. İş Güvencesi (İşe İade)

Kanunun 18-21. maddeleri arasında düzenlenmiştir. 30 veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde, en az 6 aylık kıdemi olan işçinin iş sözleşmesi, geçerli bir sebep (yeterlilik veya davranış eksikliği) olmadan feshedilemez. Aksi halde işçi İşe iade davası açabilir.

3. Ücret ve Çalışma Süreleri

• Çalışma Süresi: Haftalık çalışma süresi genel olarak en çok 45 saattir.
• Fazla Çalışma: 45 saati aşan çalışmalar için saat başına ücret %50 zamlı ödenir.
• Yıllık İzin: En az 1 yıl çalışmış işçilere, kıdemlerine göre 14 günden başlayan ücretli yıllık izin verilir.

4. Sözleşmenin Feshi

• Bildirimli Fesih (Süreli): İşçinin kıdemine göre 2 ila 8 hafta önceden haber verilerek yapılan fesihtir (İhbar tazminatı gerektirir).
• Haklı Nedenle Derhal Fesih (m. 24-25): Sağlık sebepleri, ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller (hırsızlık, hakaret vb.) veya zorlayıcı sebepler varsa, taraflar sözleşmeyi derhal ve tazminatsız feshedebilir.

Ayrıca Bakınız

• Kıdem Tazminatı (1475 s. Kanun m. 14)
• İhbar Tazminatı
• Mobbing
• Arabuluculuk