Ahmet Cevdet Paşa
| Ahmet Cevdet Paşa | |
|---|---|
Ahmet Cevdet Paşa (1822-1895) | |
| Doğum | 27 Mart 1822, Lofça |
| Ölüm | 25 Mayıs 1895, İstanbul |
| Mesleği | Hukukçu, Tarihçi, Devlet Adamı |
| En Önemli Eseri | Mecelle ve Tarih-i Cevdet |
| Görevi | Adliye Nazırı, Mecelle Cemiyeti Reisi |
Ahmet Cevdet Paşa (1822 - 1895), Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde yetişmiş en önemli devlet adamı, hukukçu, tarihçi ve sosyologdur.
Modern Türk hukukunun temellerinden sayılan Mecelle'yi hazırlayan komisyonun başkanlığını yapmıştır. Geleneksel değerler ile modernleşmeyi sentezleyen ("muhafazakar reformcu") bir entelektüeldir. Ayrıca ilk Türk kadın romancı Fatma Aliye Hanım'ın babasıdır.
Hukukçuluğu ve Mecelle
Ahmet Cevdet Paşa, Tanzimat döneminde Batı kanunlarının (özellikle Fransız Medeni Kanunu'nun) aynen tercüme edilip alınması fikrine şiddetle karşı çıkmıştır. Ona göre bir milletin kanunları, o milletin inançlarına ve geleneklerine uygun olmalıdır.
Bu görüşü doğrultusunda, İslam hukukunun Hanefi mezhebini esas alarak, modern kanun tekniğiyle maddeler halinde yazılmış bir medeni kanun hazırlanmasını savunmuş ve kabul ettirmiştir. Başkanlığını yaptığı "Mecelle Cemiyeti", 1868-1876 yılları arasında 16 kitaptan oluşan Mecelle'yi vücuda getirmiştir.
Tarihçiliği
Hukukçuluğunun yanı sıra büyük bir tarihçidir. 1774-1826 yılları arasındaki Osmanlı tarihini anlattığı 12 ciltlik Tarih-i Cevdet (Cevdet Tarihi), Osmanlı tarihçiliğinin en önemli kaynaklarından biridir. Olayları sadece sıralamakla kalmamış, neden-sonuç ilişkisi içinde inceleyerek modern tarihçilik metodunu uygulamıştır.
Devlet Adamlığı
Ahmet Cevdet Paşa, Osmanlı bürokrasisinde birçok önemli görevde bulunmuştur:
- Adliye Nazırlığı (Adalet Bakanlığı): Nizamiye mahkemelerinin teşkilatlanmasını sağlamıştır.
- Maarif Nazırlığı (Eğitim Bakanlığı): Ders kitaplarının hazırlanmasına öncülük etmiştir.
- Valilik: Halep ve Yanya valiliklerinde bulunmuş, isyanları bastırmada ve idari düzeni sağlamada başarılı olmuştur.
Başlıca Eserleri
- Mecelle: (Başkanlığındaki heyet ile)
- Tarih-i Cevdet: 12 ciltlik Osmanlı tarihi.
- Kısas-ı Enbiya ve Tevarih-i Hulefa: Peygamberler tarihi ve İslam tarihini sade bir dille anlattığı eseridir.
- Belâgat-ı Osmaniye: Edebiyat ve dil bilgisi üzerine yazdığı eseridir.