Magna Carta
| Magna Carta Libertatum | |
|---|---|
.jpg) 1215 tarihli Magna Carta'nın günümüze ulaşan dört orijinal kopyasından biri (British Library). | |
| Tür | Kraliyet fermanı |
| İmzalanma | 15 Haziran 1215 |
| Yer | Runnymede, Windsor, İngiltere |
| İmzalayanlar | Kral John ve İsyancı Baronlar |
| Dil | Latince |
| Amaç | Kralın yetkilerini sınırlamak ve baronların haklarını korumak |
Magna Carta Libertatum (Latince: "Büyük Özgürlük Fermanı") veya kısaca Magna Carta, 1215 yılında İngiltere'de Kral John tarafından imzalanan, kralın yetkilerini kısıtlayan ve hukukun üstünlüğünü tanıyan ilk belgedir. Belge, Runnymede çayırlarında kral ve isyancı baronlar arasında yapılan görüşmeler sonucunda mühürlenmiştir.[1]
Bu belge, modern anayasal hukukun temeli ve özgürlüklerin simgesi olarak kabul edilir. Aslen kralın keyfi vergilendirmelerine ve feodal hak ihlallerine karşı baronların haklarını korumak için hazırlanmış olsa da, zamanla tüm özgür vatandaşların haklarını kapsayacak şekilde yorumlanmıştır.
Tarihsel Arka Plan
[Image of King John signing Magna Carta]
Kral John'un saltanatı, başarısız dış savaşlar (özellikle Bouvines Savaşı) ve Papa III. Innocentius ile yaşanan anlaşmazlıklarla gölgelenmişti. Kralın savaşları finanse etmek için baronlardan talep ettiği ağır vergiler (scutage) ve keyfi yönetim tarzı, soylular arasında büyük bir hoşnutsuzluğa yol açtı.
1215 yılının başlarında, baronlar krala sadakatlerini reddettiler ve Londra'yı ele geçirdiler. Köşeye sıkışan Kral John, müzakere masasına oturmak zorunda kaldı. Taraflar 10 Haziran 1215'te Windsor yakınlarındaki Runnymede'de buluştu ve 15 Haziran'da "Baronlar Maddeleri" (Articles of the Barons) üzerinde uzlaşı sağlandı. Bu taslak daha sonra Magna Carta haline getirildi.
İçerik ve Önemli Maddeler
[Image of Magna Carta document 1215]
Orijinal 1215 metni 63 maddeden oluşur. Belgenin en ünlü maddeleri, günümüz hukuk sistemlerinin de temelini oluşturan kişi hürriyeti ve adil yargılanma hakkı ile ilgilidir.
- Madde 1: İngiliz Kilisesi'nin özgür olacağı ve haklarına dokunulmayacağı garanti altına alınmıştır.
- Madde 39: "Hiçbir özgür insan, kendi emsallerinin yasal yargısı veya ülkenin yasaları olmaksızın tutuklanamaz, hapsedilemez, mülkü elinden alınamaz, kanun dışı ilan edilemez, sürgüne gönderilemez veya herhangi bir şekilde yok edilemez." (Habeas Corpus ilkesinin temeli).
- Madde 40: "Kimseye hakkı veya adaleti satmayacağız, kimseyi bunlardan mahrum bırakmayacağız veya geciktirmeyeceğiz."
- Madde 61: Kralın fermanı ihlal etmesi durumunda 25 barondan oluşan bir konseyin krala karşı güç kullanma yetkisini tanıyan "Güvenlik Maddesi".
Sonuçları ve İptali
Kral John, belgeyi sadece zaman kazanmak için mühürlemişti. İmzalandıktan kısa bir süre sonra Papa III. Innocentius'a başvurarak belgenin "utanç verici ve onur kırıcı" olduğunu, zorla imzalatıldığını iddia etti. Papa, 24 Ağustos 1215 tarihli bir fermanla Magna Carta'yı geçersiz ilan etti ve buna uyanları aforoz etmekle tehdit etti. Bu durum, "Birinci Baronlar Savaşı"na yol açtı.
Ancak Kral John'un 1216'daki ölümü üzerine, tahta geçen 9 yaşındaki oğlu III. Henry döneminde, baronların desteğini kazanmak için belge (bazı radikal maddeleri çıkarılarak) 1216, 1217 ve 1225 yıllarında yeniden yayımlandı. 1297'de I. Edward tarafından İngiliz tüzük hukukunun bir parçası olarak onaylandı.
Mirası
Magna Carta, 17. yüzyılda İngiliz İç Savaşı sırasında kralın yetkilerine karşı Parlamentonun haklarını savunan hukukçular (özellikle Edward Coke) tarafından yeniden gündeme getirildi. Belge, Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi, Amerika Birleşik Devletleri Anayasası ve 1948 İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi gibi metinlere ilham kaynağı olmuştur.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ↑ Holt, J.C. (1992). Magna Carta. Cambridge University Press.