Vesayet

Vesayet
Latince	Tutela
Anlamı	Korunmaya muhtaç kişilerin hukuki temsili ve bakımı
Hukuk Dalı	Medeni hukuk / Aile hukuku

Vesayet, velayet altında bulunmayan küçüklerin veya çeşitli nedenlerle kendi işlerini göremeyecek durumda olan erginlerin (yetişkinlerin), haklarının korunması ve hukuki işlemlerinin yürütülmesi amacıyla oluşturulmuş bir kamu hukuku kurumudur.

Vesayet altına alınan kişiye kısıtlı (mahcur), bu görevi yerine getirmesi için mahkemece atanan kişiye ise vasi denir. Vesayet sistemi, velayetten farklı olarak devletin (mahkemelerin) sıkı denetimi altındadır.

Vesayet Organları

Türk hukukunda vesayet organları "kamu" ve "özel" olmak üzere ikiye ayrılır:

1. Kamu Vesayet Organları (Mahkemeler)

• Vesayet Makamı: Vesayet işlerine bakan, vasiyi atayan ve görevden alan ana makamdır. Görevli mahkeme Sulh Hukuk Mahkemesidir.
• Denetim Makamı: Vesayet makamının kararlarını denetleyen üst makamdır. Görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir.

2. Özel Vesayet Organları

• Vasi: Vesayet altındaki kişinin bakımını sağlayan ve malvarlığını yöneten kişidir.
• Kayyım: Belirli bir işin görülmesi veya malvarlığının yönetilmesi için geçici olarak atanan görevlidir (Vasi gibi genel yetkili değildir).

Vesayeti Gerektiren Haller

Medeni Kanun'a göre bir kişiye vasi atanmasını gerektiren sebepler şunlardır:

Küçüklük (Md. 404)

Velayet altında bulunmayan her küçük, doğal olarak vesayet altına alınır. Anne ve babası ölen veya velayet hakları elinden alınan çocuklar buna örnektir.

Kısıtlama Sebepleri (Erginler İçin)

Ergin bir kişi şu durumlarda mahkeme kararıyla kısıtlanarak vesayet altına alınır:

• Akıl Hastalığı veya Akıl Zayıflığı: Kendi işlerini göremeyen veya başkalarının güvenliğini tehlikeye düşürenler.
• Savurganlık, Alkol veya Uyuşturucu Bağımlılığı, Kötü Yaşam Tarzı: Kendisini veya ailesini darlık ve yoksulluğa düşürme tehlikesi yaratanlar.
• Özgürlüğü Bağlayıcı Ceza: Bir yıl veya daha uzun süreli hapis cezasına mahkum olanlar.
• İstek Üzerine: Yaşlılığı, sakatlığı, deneyimsizliği veya ağır hastalığı sebebiyle işlerini yönetemediğini ispatlayan kişi, kendisine vasi atanmasını isteyebilir.

Vasi ile Kayyım Arasındaki Fark

Vasi ve Kayyım kavramları sıkça karıştırılır ancak yetki kapsamları farklıdır:

Kriter	Vasi	Kayyım
Yetki Kapsamı	Kişinin hem kendisine (bakım) hem de malvarlığına bakar.	Sadece belirli bir işi görmek veya malvarlığını yönetmek için atanır.
Süreklilik	Kısıtlılık hali devam ettiği sürece görevdedir.	Görev (iş) bitince yetkisi sona erer.
Temsil	Kişinin yasal temsilcisidir (Velayet benzeri).	Yasal temsilci değildir, sadece o iş için temsil eder.

Vesayet ile Velayet Farkı

Kriter	Velayet	Vesayet
Kim Yapar	Anne ve/veya Baba	Mahkemece atanan Vasi
Kapsam	Sadece çocuklar için (İstisnalar hariç)	Velisiz çocuklar ve kısıtlı erginler için
Denetim	Devlet müdahalesi istisnaidir, serbestlik asıldır.	Her işlem mahkemenin sıkı denetimine ve iznine tabidir.
Ücret	Ücretsizdir (Görevdir).	Vasi, mahkemenin belirlediği bir ücreti isteyebilir.

Ayrıca bakınız

• Velayet
• Türk Medeni Kanunu
• Sulh Hukuk Mahkemesi
• Ayırt etme gücü
• Ergin kılınma (Kaza-i Rüşt)