İtiraz

İtiraz, Türk hukuk sisteminde, yargılama makamları tarafından verilen kararların yeniden incelenmesini ve varsa hukuka aykırılıkların giderilmesini sağlayan bir olağan kanun yoludur. İstinaf ve temyizden farklı olarak, itiraz genellikle hüküm niteliğinde olmayan ara kararlara ve kanunun açıkça izin verdiği durumlarda nihai kararlara karşı başvurulur.

Özellik	Açıklama
Kanun Yolu Türü	Olağan Kanun Yolu (Karar kesinleşmeden başvurulur).
Kapsamı	Hükümler yerine, genellikle usule ilişkin (örneğin tutuklama kararı, arama kararına itiraz, mahkemenin görevsizlik kararı gibi) ara kararlara karşı kullanılır.
İncelenme Mercii	İtirazı inceleme mercii, genellikle kararı veren merciin bir üstü veya aynı derecede olan bir başka mahkemedir.
Suspansif Etki	Kural olarak, itiraz başvurusu kararın kesinleşmesini ve yerine getirilmesini durdurmaz. Ancak kanunda açıkça belirtilen bazı istisnalar mevcuttur.

Ceza Muhakemesi Hukukunda İtiraz (CMK)

İtiraz kanun yolu, en belirgin ve yaygın olarak Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) m. 267-271 arasında düzenlenmiştir.

1. Başvuru Kapsamı

CMK'da itiraz, mahkeme kararlarından kanunun açıkça itiraz yolunu açtığı kararlar ile hüküm dışındaki kararlara karşı başvurulan yoldur.

Örnek Kararlar:

• Tutuklama veya adli kontrol kararlarına itiraz.
• Arama ve el koyma kararlarına itiraz.
• Kovuşturmanın durması kararlarına itiraz.

2. İnceleme Usulü

• İtiraz, kararı veren mahkemeye dilekçe ile yapılır.
• Kararı veren mahkeme, itirazı haklı görürse kararını kendisi düzeltebilir (rücu).
• Eğer mahkeme kararında ısrar ederse, itirazı incelemek üzere yetkili mercie gönderir.
• Yetkili merci (çoğunlukla kararı veren mahkemenin numaralı üstü veya aynı derecedeki başka bir mahkeme), itirazı duruşmasız inceler ve kararını verir.

---

Hukuk Muhakemesi Hukukunda İtiraz (HMK)

Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK), İstinaf ve Temyiz yollarını temel olağan kanun yolları olarak kabul eder. HMK'da, itiraz, ceza hukukundaki gibi genel ve kapsamlı bir kanun yolu olarak düzenlenmemiştir.

Ancak, Hukuk Muhakemeleri Kanunu veya ilgili diğer mevzuatlarda, bazı prosedürel işlemlere karşı itiraz mekanizması mevcuttur:

• İcra ve İflas Hukukunda İtiraz: İcra takibine yapılan itiraz, takibin durdurulmasını sağlar ve icra hukukunun önemli bir parçasıdır.
• Mahkeme İçi İtirazlar: HMK'da, özellikle çekişmesiz yargı işlerinde ve bazı usul işlemlerine karşı mahkemenin kendisini denetlemesi amacıyla itiraz yolları düzenlenebilir.