Kamu hukuku

Kamu hukuku, devletin yapısını, organlarını, işleyişini ve bireylerle olan ilişkilerini düzenleyen hukuk dalıdır. En temel özelliği, ilişkilerde taraflardan birinin — genellikle devletin — üstün konumda bulunmasıdır. Çünkü kamu hukuku, yalnızca bireylerin çıkarlarını değil, toplumun genel yararını da korumayı amaçlar.

Kamu hukukunun en önemli alt dalları şunlardır:

• Anayasa hukuku: Devletin temel yapısını, organlarını (yasama, yürütme, yargı) ve temel hakları düzenler.
• İdare hukuku: Kamu idaresinin işleyişini, idari işlemleri ve bireylerin idareyle olan ilişkilerini konu alır.
• Ceza hukuku: Suç sayılan fiilleri ve bunlara uygulanacak yaptırımları belirler.
• Vergi hukuku: Devletin gelir elde etme yollarını ve vergi mükelleflerinin haklarını düzenler.
• Yargılama hukuku: Adaletin gerçekleştirilmesi için yargı mercilerinin çalışma usullerini belirler (örneğin ceza muhakemesi, idari yargılama).

Kamu hukukunda emredici kurallar hâkimdir; tarafların kendi aralarında serbestçe anlaşarak bu kuralları değiştirmesi mümkün değildir. Bu yönüyle kamu hukuku, özel hukuktan ayrılır. Özel hukukta taraflar eşit konumdayken, kamu hukukunda devlet otoritesi ön plandadır.

Kısacası kamu hukuku, devletin gücünü sınırlayarak onu hukuk kuralları içine çekerken, bireylerin haklarını da koruma altına alan sistemin temel direğidir.

Hukukun “otorite” ile “özgürlük” arasındaki dengesini sağlayan alan tam da burasıdır.