İhtiyati Haciz

İhtiyati Haciz
İhtiyati haciz, alacağı güvence altına almak için mahkeme kararıyla uygulanan geçici bir el koymadır.
Latince	Sequestrum / Arrest
Anlamı	Para alacaklarında geçici hukuki koruma
Hukuk Dalı	İcra ve İflas Hukuku

İhtiyati haciz, para veya teminat alacaklarında, borçlunun mallarını kaçırmasını önlemek ve alacağın tahsilini güvence altına almak amacıyla, mahkeme kararıyla borçlunun mallarına geçici olarak el konulmasıdır. Kesin hacizden farklı olarak, satış yetkisi vermez; sadece malları "muhafaza" altına alır.

Bu kurum, İcra ve İflas Kanunu'nun (İİK) 257. ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir.

Şartları

İhtiyati haciz kararı verilebilmesi için aşağıdaki şartların varlığı gerekir:

1. Alacağın Para veya Teminat Olması: Konusu para olmayan (örneğin bir malın teslimi) alacaklar için ihtiyati haciz istenemez (Bunun için İhtiyati tedbir istenir).
2. Alacağın Rehinle Teminat Altına Alınmamış Olması: Alacak zaten bir rehin veya ipotek ile güvencede ise, kural olarak ihtiyati haciz istenemez.
3. Vadesi Gelmiş (Muaccel) Alacaklar: Kural olarak borcun ödeme günü gelmiş olmalıdır.

Vadesi Gelmemiş Alacaklarda İstisnalar

Vade gelmemiş olsa bile şu hallerde ihtiyati haciz istenebilir (İİK Md. 257/2):

• Borçlunun belirli bir yerleşim yeri (ikametgahı) yoksa.
• Borçlu taahhütlerinden kurtulmak amacıyla mallarını gizliyor, kaçırıyor veya kaçmaya hazırlanıyorsa.

Yargılama ve Teminat

Alacaklı, mahkemeye (genellikle Asliye Ticaret Mahkemesi veya Asliye Hukuk Mahkemesi) başvurur.

• Yaklaşık İspat: Alacaklının alacağını tam olarak kanıtlaması gerekmez; mahkemeye alacağın varlığına dair "kanaat" vermesi yeterlidir (Senet, fatura vb. ile).
• Teminat Yatırma: Haksız yere ihtiyati haciz konulması ihtimaline karşı, borçlunun uğrayabileceği zararları karşılamak üzere alacaklıdan belirli bir oranda (uygulamada %10 - %15) teminat alınır.

Kararın Uygulanması ve Süreler

İhtiyati haciz süreci çok sıkı sürelere bağlanmıştır. Bu sürelerin kaçırılması haczin düşmesine neden olur:

1. İnfaz İsteme Süresi (10 Gün)

Alacaklı, mahkemeden aldığı ihtiyati haciz kararını, karar tarihinden itibaren 10 gün içinde icra dairesine sunup uygulanmasını istemelidir. Aksi takdirde karar kendiliğinden kalkar.

2. Tamamlama (Esas Takibe Geçiş) Süresi (7 Gün)

Mallar haczedildikten sonra, alacaklının bu geçici durumu kesinleştirmek için 7 gün içinde ya esas icra takibi başlatması ya da dava açması gerekir.

İhtiyati Haciz ile İhtiyati Tedbir Farkı

Bu iki kavram sıkça karıştırılır ancak konuları ve sonuçları tamamen farklıdır:

Kriter	İhtiyati Haciz	İhtiyati Tedbir
Konusu	Sadece Para alacakları	Para dışındaki mal veya haklar (Örn: Evin mülkiyeti tartışmalıysa)
Amaç	Parayı tahsil etmek (Cebri icra)	Hakkın aynını korumak veya durumu geçici düzenlemek
Yasa	İcra ve İflas Kanunu	Hukuk Muhakemeleri Kanunu
Sonuç	Mallar satılıp paraya çevrilebilir (Takip kesinleşince)	Kural olarak mal satılamaz, sadece olduğu gibi korunur

Borçlunun Hakları

Borçlu, ihtiyati haciz kararına karşı şu nedenlerle itiraz edebilir:

• Mahkemenin yetkisine,
• İhtiyati haciz şartlarının oluşmadığına,
• Teminatın miktarına.

Ayrıca borçlu, mahkemece kabul edilecek bir teminat (örneğin banka teminat mektubu) göstererek haczi kaldırtabilir.

Ayrıca bakınız

• Haciz
• İcra takibi
• İflas
• Konkordato
• İhtiyati tedbir