İcra ve İflas Hukuku

İcra ve İflas Hukuku
Borçların devlet gücüyle tahsili
Tür	Usul Hukuku (Karma Nitelikli)
Kapsam	Alacakların tahsili ve tasfiye süreci
Yüksek Mahkeme	Yargıtay (12. Hukuk Dairesi)
İstinaf Mercii	Bölge Adliye Mahkemesi
Yasal Dayanak	İcra ve İflas Kanunu (İİK)

İcra ve İflas Hukuku (veya Cebri İcra Hukuku), borçlarını rızasıyla ödemeyen borçluların, devlet gücü aracılığıyla borçlarını ödemeye zorlanmasını konu alan hukuk dalıdır.

Modern hukuk sistemlerinde kişiler haklarını zor kullanarak (ihkak-ı hak) alamazlar. Bu yetki devlete devredilmiştir. Devlet, alacaklının talebi üzerine borçlunun mallarına el koyarak (haciz) bunları satar ve alacağı tahsil eder.

Temel Ayrım: Cüzi ve Külli İcra

Bu hukuk dalı, takibin kapsamına göre iki ana kola ayrılır:

1. İcra Hukuku (Cüzi İcra)

Bir veya birkaç alacaklının, borçlunun malvarlığının sadece borca yetecek kadar kısmına el koymasıdır.

• İlamsız İcra: Alacaklının elinde mahkeme kararı olmadan, sadece para ve teminat alacakları için başlattığı takiptir (Örn: Senet, Fatura veya sözlü alacak).
• İlamlı İcra: Alacaklının elinde bir mahkeme kararı (İlam) olduğunda başvurduğu yoldur (Örn: Boşanma tazminatı, tahliye kararı).
• Rehnin Paraya Çevrilmesi: Alacak bir rehinle (İpotek vb.) güvence altına alınmışsa, önce rehne başvurulması kuralıdır.

2. İflas Hukuku (Külli İcra)

Borçlunun (genellikle Tacirlerin) iflas etmesi durumunda, tüm malvarlığına el konulması ve bu malların satılarak tüm alacaklılara payları oranında dağıtılmasıdır.

• Burada "Önce haczeden parayı alır" kuralı değil, "Alacaklılar arasında eşitlik" kuralı geçerlidir.

Teşkilat (İcra Organları)

Sistemin işleyişini sağlayan temel organlar şunlardır:

• İcra Dairesi: Takibi başlatan, haczi yapan ve parayı tahsil eden idari birimdir. (Motor güç).
• İcra Hukuk Mahkemesi: İcra dairesinin işlemlerini denetleyen ve şikayetleri karara bağlayan yargı merciidir. (Fren mekanizması).
• İflas Dairesi: İflas kararından sonra tasfiye sürecini yürüten birimdir.

Temel Kavramlar

• Haciz: Borçlunun malvarlığına devlet tarafından hukuken ve fiilen el konulması.
• Ödeme Emri: Borçluya borcunu ödemesi veya itiraz etmesi için gönderilen resmi ihtar.
• Yediemin: Haczedilen malların güvenle saklanması için teslim edildiği kişi veya depo.
• İhale: Haczedilen malların açık artırma usulüyle satılması (Günümüzde UYAP üzerinden e-Satış olarak yapılır).

[Image of administrative law infographic]

Güncel Kurumlar

• Konkordato: Mali durumu bozulan şirketlerin iflastan kurtulmak için borçlarını yapılandırdığı anlaşma usulüdür.
• İhtiyati Haciz: Dava sonuçlanmadan önce borçlunun mallarını kaçırmasını önlemek için alınan geçici el koyma tedbiridir.

Ayrıca Bakınız

• İcra ve İflas Kanunu
• Asliye Ticaret Mahkemesi
• Tasarrufun İptali Davası (Mal kaçırma davası)

Kaynakça

• 2004 Sayılı İcra ve İflas Kanunu.
• Kuru, Baki. İcra ve İflas Hukuku Ders Kitabı.