İstinaf

İstinaf kanun yolu, ilk derece mahkemeleri tarafından verilen nihai kararların, maddi olay (vakıa) ve hukuki denetim olmak üzere iki yönlü incelenmesini sağlayan olağan bir kanun yoludur. İstinaf, yargı sisteminde ilk derece mahkemeleri ile Yargıtay/Danıştay arasına yerleştirilmiş olan Bölge Adliye Mahkemeleri (BAM) ve Bölge İdare Mahkemeleri (BİM) tarafından yürütülür.

İstinaf, 20 Temmuz 2016'da yürürlüğe girmesiyle Türk hukuk sisteminde "iki dereceli" yargı yerine "üç aşamalı" bir yargılamayı (İlk Derece - İstinaf - Temyiz) esas almıştır.

Özellik	Açıklama
Yeri	İlk derece mahkemeleri ile Yargıtay/Danıştay arasında yer alan ara denetim mercii'dir.
Denetimin Kapsamı	Denetim sadece hukuki hatalarla sınırlı değildir. İlk derece mahkemesinin yaptığı vakıa tespitlerinin ve delil değerlendirmelerinin de doğru olup olmadığı incelenir.
İnceleme Mercii	Adli yargıda Bölge Adliye Mahkemeleri (BAM), idari yargıda Bölge İdare Mahkemeleri (BİM).
Kararın Niteliği	İstinaf mahkemesi, yalnızca kararı bozmakla yetinmeyebilir. Gerekli şartlar oluşursa, davanın esası hakkında yeniden karar vererek davayı sonuçlandırabilir.

İstinaf Başvurusunun Sonuçları

İstinaf mahkemesi, ilk derece mahkemesi kararını inceledikten sonra duruma göre üç farklı karar verebilir:

1. Esastan Red (Onama)

İstinaf mahkemesi, ilk derece mahkemesi kararını hem hukuki yönden hem de maddi vakıa yönünden doğru bulursa, istinaf başvurusunu esastan reddeder. Bu durumda, ilk derece mahkemesinin kararı geçerliliğini korur.

2. Kaldırma ve Esastan Karar Verme

İstinaf mahkemesi, ilk derece mahkemesinin kararında hukuki bir yanlışlık tespit eder ve eksik yargılama yapılmadığına karar verirse, kararı kaldırarak davanın esası hakkında doğrudan kendisi yeni bir karar verir. Bu, davanın İstinaf aşamasında sonuçlanması demektir.

3. Kaldırma ve Dosyayı Geri Gönderme

İstinaf mahkemesi, ilk derece mahkemesi kararında usul veya esas yönünden ciddi eksiklikler (örneğin; yargılamanın yenilenmesini gerektirecek derecede usul hatası veya eksik delil toplama) tespit ederse, kararı kaldırır ve eksikliklerin giderilmesi için dosyayı ilk derece mahkemesine geri gönderir.

İstinaf ve Temyiz Farkı

İstinaf kanun yolu, Yargıtay'daki Temyiz denetiminden temel bir farkla ayrılır:

Fark	İstinaf (BAM/BİM)	Temyiz (Yargıtay/Danıştay)
Denetim Türü	Maddi ve Hukuki Denetim (Olayı ve hukuku yeniden inceler).	Salt Hukuki Denetim (Sadece hukukun doğru uygulanıp uygulanmadığını inceler).
Karar Yetkisi	Gerekirse, ilk derece mahkemesi kararını kaldırıp esastan yeni karar verme yetkisi vardır.	Kural olarak kararı bozar veya onar; esastan karar verme yetkisi istisnadır.
Vakıa İncelemesi	Delilleri yeniden inceleyebilir, tanık dinleyebilir ve keşif yapabilir.	Delil incelemesi yapmaz, dosyadaki mevcut vakıalara göre hukuki hata arar.