Yargıtay

Yargıtay
Yargıtay Başkanlığı Binası, Ankara
Tür	Yüksek Mahkeme (Temyiz Mercii)
Yargı Kolu	Adli Yargı
Ülke	Türkiye
Yasal Dayanak	Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (Md. 154)
Temyiz Mercii
Hakim Sayısı

Yargıtay, Türkiye'deki adli yargı mercilerince verilen ve kanunun başka bir adli yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme mercii olan Yüksek Mahkemedir.

Halk arasında "Temyiz Mahkemesi" olarak da bilinir. Adli yargı kolunun (hukuk ve ceza mahkemeleri) en üst karar organıdır.

Görev ve Yetkileri

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 154. maddesi ve 2797 sayılı Yargıtay Kanunu uyarınca temel görevleri şunlardır:

• Temyiz İncelemesi: Bölge Adliye Mahkemesi (İstinaf) tarafından verilen kararların hukuka uygunluğunu denetlemek. Hukuka aykırılık tespit ederse kararı "Bozar", uygun bulursa "Onar".
• İçtihadı Birleştirme: Farklı Yargıtay daireleri arasında aynı konuda çıkan farklı kararları birleştirerek hukuk birliğini sağlamak (Bu kararlar kanun hükmündedir ve bağlayıcıdır).
• İlk Derece Mahkemesi Sıfatıyla Yargılama: Yüksek yargıçlar, valiler ve belirli üst düzey devlet memurlarının görev suçlarına ilişkin davalara doğrudan Yargıtay'ın ilgili dairesi bakar.
• Siyasi Parti Davaları: Siyasi partilerin kapatılması davalarını Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı açar (Kararı Anayasa Mahkemesi verir).

Teşkilat Yapısı

Yargıtay, karmaşık ve geniş bir yapıya sahiptir:

1. Daireler

İş bölümüne göre uzmanlaşmış dairelerden oluşur:

• Hukuk Daireleri: Özel hukuk uyuşmazlıklarına (Boşanma, Ticaret, Miras vb.) bakar.
• Ceza Daireleri: Ceza mahkemelerinden gelen (Cinayet, Hırsızlık, Terör vb.) dosyalara bakar.

2. Genel Kurullar

Dairelerin verdiği kararlara karşı direnildiği zaman veya içtihat birleşimi gerektiğinde toplanan üst kurullardır:

• Hukuk Genel Kurulu (HGK): Yerel mahkeme, Yargıtay hukuk dairesinin bozma kararına direnirse son sözü HGK söyler.
• Ceza Genel Kurulu (CGK): Ceza yargılamasındaki direnme kararlarına bakar.

3. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı

Yargıtay nezdinde görev yapan savcılık makamıdır. Ceza dosyalarında "Tebliğname" hazırlayarak daireye görüş bildirir. Ayrıca siyasi partilerin mali denetimini yapar ve kapatma davası açma yetkisine sahiptir.

Temyiz Nedir?

Yargıtay, bir "olay mahkemesi" değil, "hukuk mahkemesidir". Yani kural olarak tanık dinlemez, keşif yapmaz. Sadece yerel mahkemenin ve istinafın kanunu doğru uygulayıp uygulamadığını dosya üzerinden denetler.

Tarihçe

Kurumun kökeni, Osmanlı İmparatorluğu döneminde 1868 yılında kurulan Divan-ı Ahkam-ı Adliyeye dayanır. Cumhuriyet döneminde "Temyiz Mahkemesi" adını almış, daha sonra "Yargıtay" olarak adlandırılmıştır.

Ayrıca Bakınız

• Anayasa Mahkemesi
• Danıştay (İdari Yargının en üst mercii)
• Bölge Adliye Mahkemesi

Kaynakça

• 2797 Sayılı Yargıtay Kanunu.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası.