İş Hukuku
| İş Hukuku | |
|---|---|
| |
| Ana Dal | Özel Hukuk (Karma Nitelikli) |
| Temel Kanun | İş Kanunu (4857) |
| Temel İlke | İşçinin Korunması |
| Yargı Yeri | İş Mahkemesi |
İş Hukuku, işçi ile işveren arasındaki iş ilişkisini, bu ilişkinin kurulmasını, devamını ve sona ermesini düzenleyen; aynı zamanda işçi sendikaları ile işveren sendikaları arasındaki ilişkileri konu alan hukuk dalıdır.
İş hukuku, temelde Borçlar Hukuku'ndaki "Hizmet Sözleşmesi"nden doğmuş olsa da, sanayi devrimi sonrası işçinin korunması ihtiyacıyla bağımsız bir disiplin haline gelmiştir.
Kapsamı ve Bölümleri
İş Hukuku, ilişkilerin niteliğine göre iki ana başlıkta incelenir:
1. Bireysel İş Hukuku
Tek bir işçi ile işveren arasındaki ilişkiyi düzenler.
- Konuları: İş sözleşmesi türleri, ücret, çalışma koşulları, Yıllık izin, sözleşmenin feshi, Kıdem tazminatı ve İhbar tazminatı.
2. Toplu İş Hukuku
İşçilerin örgütlenerek topluluk halinde işverenle kurdukları ilişkileri düzenler.
- Konuları: Sendikalar, Toplu İş Sözleşmesi (TİS), Grev ve Lokavt.
Temel Kavramlar
İş hukukunun uygulanabilmesi için kanunun aradığı üç temel unsurun varlığı gerekir:
- İşçi: Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişidir.
- İşveren: İşçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişidir (Örn: Şirketler).
- İşyeri: İşin yapıldığı yer ve organizasyondur.
Temel İlkeler
İş Hukuku, diğer özel hukuk dallarından (örneğin eşitliğin esas olduğu Medeni Hukuk'tan) farklı olarak, güçsüz olan tarafı korumayı amaçlar:
- İşçinin Korunması İlkesi: Ekonomik olarak işverene bağımlı olan işçinin, işverenin otoritesine karşı korunmasıdır.
- İşçi Lehine Yorum İlkesi: Mevzuatta bir hükmün açık olmaması veya tereddüt yaratması durumunda, yorumun işçi yararına yapılması esastır.
- İş Güvencesi: İşverenin keyfi işten çıkarmalarına karşı işçinin işe iade davası açabilme hakkıdır.
Temel Kanunlar
Türkiye'de iş hukukunun ana kaynakları şunlardır:
- 4857 Sayılı İş Kanunu: Genel iş ilişkilerini düzenleyen temel kanundur.
- 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu: Toplu iş hukukunu düzenler.
- 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu: İş yerindeki güvenlik önlemlerini düzenler.
- Deniz İş Kanunu ve Basın İş Kanunu gibi özel kanunlar.
Ayrıca Bakınız
- Sosyal Güvenlik Hukuku (İş hukukunun tamamlayıcısıdır)
- Mobbing (İş yerinde psikolojik taciz)
- Arabuluculuk (İş davalarında dava şartıdır)