Taşınmaz mülkiyeti
| Taşınmaz Mülkiyeti | |
|---|---|
 Mülkiyetin en önemli kanıtı olan Tapu Senedi temsili. | |
| Latince | Res immobilis |
| Anlamı | Yerinden taşınamayan eşyalar üzerindeki mülkiyet |
| Hukuk Dalı | Eşya hukuku |
| İlgili Belgeler | Türk Medeni Kanunu Madde 704 |
Taşınmaz mülkiyeti (veya gayrimenkul mülkiyeti), bir yerden başka bir yere taşınması, özüne zarar vermeden mümkün olmayan eşyalar üzerindeki mülkiyet hakkıdır. Hukuk sistemlerinde en sıkı şekil şartlarına ve kayıt düzenine (tapu sicili) tabi olan mülkiyet türüdür.[1]
Bu hak, sahibine taşınmazın hem yüzeyini, hem de dikey olarak (sınırları belirli olmak kaydıyla) altını ve üstünü kullanma yetkisi verir (Hava sahası ve yer altı).
Kapsamı
Türk Medeni Kanunu'nun 704. maddesine göre taşınmaz mülkiyetinin konusu şunlardır:
- Arazi: Sınırları hukuksal ve geometrik yöntemlerle belirlenmiş yeryüzü parçasıdır.
- Bağımsız ve Sürekli Haklar: Tapu kütüğünde ayrı bir sayfaya kaydedilen, en az 30 yıl süreli irtifak haklarıdır (Örneğin: Üst hakkı).
- Bağımsız Bölümler: Kat Mülkiyeti Kanunu'na göre kütüğe kaydedilen daire, dükkan, mağaza gibi yapılardır.
Kazanılması ve Tescil İlkesi
[Image of Land Registry process diagram]
Taşınır mülkiyetinin aksine, taşınmaz mülkiyetinin kazanılması kural olarak tescil (kayıt) ile olur.
- Aslen Kazanma: Daha önce kimsenin mülkiyetinde olmayan bir taşınmazın kazanılmasıdır (Örn: İşgal).
- Devren Kazanma: Bir kişinin mülkiyet hakkını tapu müdürlüğünde yapılan resmi senet ile bir başkasına devretmesidir (Satış, bağışlama).
Tescil İlkesi: Türk hukukunda taşınmaz mülkiyeti, tapu kütüğüne tescil ile kazanılır. Sözleşme yapılmış olsa bile, tescil yapılmadıkça mülkiyet geçmez.
Tescilsiz Kazanım Halleri
Bazı istisnai durumlarda mülkiyet tescilden önce kazanılır, ancak tasarruf işlemi (satış vb.) için tescil şarttır:
- Miras: Mirasbırakanın ölümüyle mülkiyet mirasçılara geçer.
- Cebri İcra: İhale anında mülkiyet alıcıya geçer.
- Mahkeme Kararı: Kararın kesinleşmesiyle mülkiyet geçer.
- Kamulaştırma: İdare işlemi tamamladığında mülkiyet geçer.
Mülkiyetin Kısıtlamaları
Taşınmaz malikinin yetkileri sınırsız değildir ve çeşitli kısıtlamalara tabidir:
Kanundan Doğan Kısıtlamalar
- Kamu Hukuku Kısıtlamaları: İmar planları, orman kanunları, sit alanı düzenlemeleri.
- Özel Hukuk Kısıtlamaları: Komşuluk hukuku (aşırı gürültü yapmama, komşu araziye taşmama vb.) ve geçit hakkı zorunlulukları.
İradi (Sözleşmeyle) Kısıtlamalar
Malik, kendi isteğiyle taşınmazı üzerinde başkaları lehine haklar tanıyabilir:
- İrtifak Hakkı: Başkasına kullanma veya yararlanma yetkisi verme (Örn: İntifa hakkı).
- Taşınmaz Yükü: Taşınmazın değerinden sorumlu olma.
- İpotek: Bir borca karşılık taşınmazın teminat gösterilmesi.
Sona Ermesi
Taşınmaz mülkiyeti iki şekilde sona erer:
- Terk: Malikin tapu müdürlüğüne başvurarak hakkından vazgeçmesi ve kaydın sildirilmesidir.
- Taşınmazın Yok Olması: Arazinin heyelanla çökmesi veya kıyı erozyonuyla denize karışması gibi durumlardır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ↑ Sirmen, L. (2020). Eşya Hukuku. Yetkin Yayınları.