Cumhurbaşkanı

Hukukipedia sitesinden
Gezinti kısmına atla Arama kısmına atla

Bu madde, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda düzenlenen Cumhurbaşkanı makamının hukuki niteliğini, seçimini ve görev-yetkilerini açıklamaktadır.

Cumhurbaşkanı, Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin başıdır ve Anayasa'da düzenlenen yürütme yetkisinin sahibidir. Anayasa'nın 101. maddesi uyarınca Cumhurbaşkanı, Devletin başı sıfatıyla Türkiye Cumhuriyeti’ni ve Türk Milleti'nin birliğini temsil eder, Anayasanın uygulanmasını ve Devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını gözetir.

2017 yılında yapılan anayasa değişikliği ile Türkiye, Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi'ne geçmiştir. Bu sistemde, Cumhurbaşkanı sadece Devletin başı değil, aynı zamanda Hükûmetin de başı olup, yürütme yetkisini tek başına ve tam olarak kullanır.

Seçim ve Görev Süresi

Seçilme Şartları

Cumhurbaşkanı seçilebilmek için 101. maddeye göre şu şartlar aranır:

  • Kırk yaşını doldurmuş olmak.
  • Yükseköğrenim yapmış olmak.
  • Milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olmak.
  • Türk vatandaşı olmak.

Aday Gösterme

Cumhurbaşkanı adayları, siyasi parti grupları, en son yapılan milletvekili genel seçimlerinde geçerli oyların tek başına veya birlikte yüzde beşini almış olan partiler ile en az yüz bin seçmen tarafından gösterilebilir.

Seçim ve Süre

  • Seçim Usulü: Cumhurbaşkanı, halk tarafından **doğrudan** seçilir. Geçerli oyların salt çoğunluğunu (%50+1) alan aday Cumhurbaşkanı seçilmiş olur. İlk turda salt çoğunluk sağlanamazsa, ilk turda en çok oy alan iki aday ikinci tura kalır.
  • Görev Süresi: Bir kimse, en fazla **iki defa** Cumhurbaşkanı seçilebilir. Görev süresi **beş yıldır**.

Görev ve Yetkileri

Cumhurbaşkanının görev ve yetkileri Anayasa'nın 104. maddesinde kapsamlı olarak düzenlenmiştir. 2017 değişikliği ile yürütme yetkisinin tek elde toplanması nedeniyle yetkileri büyük ölçüde genişlemiştir.

Yürütme Alanındaki Yetkileri

  • Devlet politikasını belirler ve uygulanmasını sağlar.
  • Bakanları atar ve görevlerine son verir.
  • Üst düzey kamu yöneticilerini atar.
  • Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi çıkarır (Anayasa'da münhasıran Kanun'la düzenlenmesi gereken konular dışında).
  • Millî Güvenlik Kurulu’na başkanlık eder.
  • Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Başkomutanlığını temsil eder.

Yasama Alanındaki Yetkileri

  • Gerekli görmesi halinde TBMM'nin açılış konuşmasını yapar.
  • Kanunları yayımlar.
  • Kanunları tekrar görüşülmek üzere TBMM'ye geri gönderir (Veto).
  • Kanunların ve TBMM İçtüzüğünün tümünün veya belirli hükümlerinin Anayasaya şekil veya esas bakımından aykırı olduğu iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’nde iptal davası açar.
  • Seçimlerin yenilenmesine karar verir (TBMM'yi fesih).

Yargı Alanındaki Yetkileri

  • Anayasa Mahkemesi üyelerinin bir kısmını seçer.
  • Danıştay üyelerinin dörtte birini seçer.
  • Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ve vekilini atar.
  • Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebiyle belirli kişilerin cezalarını hafifletir veya kaldırır.

Hukuki Sorumluluğu

Cumhurbaşkanı, görev süresi boyunca sadece Anayasa'nın 105. maddesinde belirtilen usulle, bir suç işlediği iddiasıyla sorumlu tutulabilir.

  • TBMM üye tamsayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilir.
  • Üye tamsayısının beşte üçünün gizli oyuyla soruşturma açılmasına karar verilebilir.
  • Yüce Divan'da (Anayasa Mahkemesi) yargılanır.

Ayrıca Bakınız

"https://hukukipedia.org/index.php?title=Cumhurbaşkanı&oldid=1189" sayfasından alınmıştır