Vergi Hukuku
| Vergi Hukuku | |
|---|---|
| |
| Ana Dal | Kamu Hukuku |
| Temel Kanun | Vergi Usul Kanunu (VUK) |
| Anayasal Dayanak | Madde 73 |
| Yargı Yeri | Vergi Mahkemesi |
Vergi Hukuku, devletin kamu harcamalarını finanse etmek amacıyla, egemenlik gücüne dayanarak kişilerden (gerçek veya tüzel) aldığı ekonomik değerlerin hukuki rejimini inceleyen Kamu Hukuku dalıdır.
Vergi hukuku, devlet ile birey arasındaki mali ilişkiyi düzenlerken, idarenin vergilendirme yetkisini hukuk kuralları ile sınırlar ve mükellef haklarını güvence altına alır.
Temel İlkeler
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 73. maddesi, vergi hukukunun temel ilkelerini belirler:
- Kanunilik İlkesi: Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler ancak kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır ("Temsilsiz vergi olmaz").
- Mali Güç İlkesi: Herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, "mali gücüne göre" vergi ödemekle yükümlüdür.
- Genellik ve Eşitlik İlkesi: Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı esastır. Ayrımcılık yapılamaz.
Vergilendirme Süreci (4T Kuralı)
Bir verginin devletin kasasına girebilmesi için hukuk dünyasında sırasıyla şu dört aşamadan geçmesi gerekir:
- Tarh: Vergi alacağının kanunlarda gösterilen matrah ve oranlar üzerinden hesaplanarak miktarının belirlenmesidir.
- Tebliğ: Hesaplanan verginin mükellefe (yükümlüye) resmi olarak bildirilmesidir. Mükellefin dava açma süresi bu tarihte başlar.
- Tahakkuk: Tarh ve tebliğ edilen verginin, itiraz edilmemesi veya davanın reddedilmesi sonucu kesinleşip ödenecek aşamaya gelmesidir.
- Tahsil: Verginin kanuna uygun usullerle ödenmesi veya devletçe zorla alınmasıdır (Haciz).
Türk Vergi Sistemi
Türkiye'de uygulanan vergiler, verginin konusuna göre üç ana başlıkta toplanır:
1. Gelir Üzerinden Alınan Vergiler
Kişilerin elde ettikleri kazanç ve iratlar üzerinden alınır.
- Gelir Vergisi: Gerçek kişilerin gelirlerinden alınır (Artan oranlı tarifeye tabidir).
- Kurumlar Vergisi: Şirketlerin ve tüzel kişilerin kazançlarından alınır (Sabit oranlıdır).
2. Harcamalar Üzerinden Alınan Vergiler
Mal veya hizmetin tüketimi sırasında alınır (Dolaylı vergiler).
- Katma Değer Vergisi (KDV): En yaygın tüketim vergisidir.
- Özel Tüketim Vergisi (ÖTV): Lüks mallar, akaryakıt, alkol gibi belirli ürünlerden tek seferlik alınır.
- Damga Vergisi ve Banka Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV).
3. Servet Üzerinden Alınan Vergiler
Kişinin sahip olduğu malvarlığı üzerinden alınır.
- Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV)
- Emlak Vergisi
- Veraset ve İntikal Vergisi (Miras vergisi).
Vergi Yargısı
Mükellefler, haksız veya hatalı olduğunu düşündükleri vergi/ceza ihbarnamelerine karşı vergi mahkemelerinde dava açabilirler. Vergi uyuşmazlıkları;
- İlk derecede: Vergi Mahkemesi,
- Bölge aşamasında: Bölge İdare Mahkemesi,
- Temyiz aşamasında: Danıştay tarafından çözülür.
Ayrıca Bakınız
Kaynakça