Ceza Hukuku
| Ceza Hukuku | |
|---|---|
| |
| Ana Dal | Kamu Hukuku |
| Temel Kanun | Türk Ceza Kanunu (TCK) |
| Temel İlke | Kanunilik İlkesi |
| Yaptırım Türü | Hapis ve Adli Para Cezası |
Ceza Hukuku, toplum düzenini bozan ve suç olarak tanımlanan eylemleri, bu eylemleri gerçekleştirenlere uygulanacak yaptırımları (cezaları) inceleyen Kamu Hukuku dalıdır.
Devletin cezalandırma yetkisini (jus puniendi) kullanma biçimini ve sınırlarını belirler. En ağır yaptırımları (özgürlüğü bağlayıcı cezalar) içerdiği için, hukuk sisteminin en keskin kılıcı olarak nitelendirilir.
[Image of elements of crime diagram]
Kapsamı ve Bölümleri
Ceza Hukuku öğretide ve kanun sistematiğinde iki ana bölüme ayrılır:
1. Genel Ceza Hukuku (Genel Hükümler)
Suçun ne olduğu, hangi unsurlardan oluştuğu ve genel ilkelerin incelendiği kısımdır. Hangi suç işlenirse işlensin (ister hırsızlık, ister cinayet) bu kurallar uygulanır.
- Konuları: Kast, Taksir, İştirak, Teşebbüs, İçtima, Meşru Müdafaa, Akıl Hastalığı.
2. Özel Ceza Hukuku (Özel Hükümler)
Kanunda tanımlanan suç tiplerinin tek tek incelendiği kısımdır. Her bir suçun unsurları ayrı ayrı ele alınır.
- Konuları: Kasten Öldürme, Hırsızlık, Dolandırıcılık, Rüşvet gibi suç tanımları.
Suçun Unsurları
Bir fiilin "suç" sayılabilmesi ve failin cezalandırılabilmesi için şu unsurların bir arada bulunması gerekir:
- Kanuni Unsur (Tipiklik): Fiilin kanundaki suç tanımına birebir uymasıdır.
- Maddi Unsur: İcra (hareket), Netice ve ikisi arasındaki İlliyet Bağıdır.
- Manevi Unsur: Failin iç dünyasıyla ilgilidir. Fiilin bilerek ve istenerek (Kast) veya dikkatsizlik sonucu (Taksir) işlenmesidir.
- Hukuka Aykırılık: Fiilin hukuk düzeniyle çatışmasıdır. (Örn: Meşru müdafaa varsa fiil hukuka aykırı değildir).
Temel İlkeler
Ceza Hukukuna hakim olan evrensel prensipler şunlardır:
- Suçta ve Cezada Kanunilik İlkesi: "Kanunsuz suç ve ceza olmaz" (Nullum crimen, nulla poena sine lege). Kişi, işlediği sırada kanunun açıkça suç saymadığı bir fiilden dolayı cezalandırılamaz.
- Kusursuz Ceza Olmaz: Failin, işlediği fiilden dolayı kınanabilmesi (kusurlu olması) gerekir. Akıl hastaları veya yaş küçüklüğü olanlar kusur yeteneği olmadığından cezalandırılamaz (Güvenlik tedbiri uygulanır).
- Şahsilik İlkesi: Herkes kendi fiilinden sorumludur. Kimse başkasının işlediği suçtan dolayı cezalandırılamaz.
- Hümanizm İlkesi: Cezanın amacı suçluyu sadece cezalandırmak değil, onu ıslah ederek topluma yeniden kazandırmaktır.
Ceza Muhakemesi ile İlişkisi
Ceza Hukuku "neyin suç olduğunu" belirtirken; Ceza Muhakemesi Hukuku bu suçun nasıl soruşturulacağını, delillerin nasıl toplanacağını ve yargılamanın nasıl yapılacağını belirler. İkisi birbirini tamamlar.
Ayrıca Bakınız
- Türk Ceza Kanunu
- Ceza Muhakemesi Kanunu
- Kriminoloji (Suç bilimi)