Özel Mahkeme
| Özel Mahkeme | |
|---|---|
| [[Dosya:|frameless|upright=1.1|alt=]] | |
| Tür | Yargı Sınıflandırması |
| Yargı Kolu | Adli Yargı |
| Ülke |  Türkiye
|
| Yasal Dayanak | 5235 Sayılı Kanun |
| Temyiz Mercii | Bölge Adliye Mahkemesi |
| Hakim Sayısı | Genellikle Tek Hâkim (Ticaret Mah. Heyet olabilir) |
Özel Mahkeme (veya İhtisas Mahkemesi), yargı teşkilatı içinde, yalnızca kanunla belirlenmiş belirli türdeki uyuşmazlıklara veya belirli kişi gruplarına ilişkin davalara bakmakla görevli olan mahkeme türüdür.
Türkiye hukuk sisteminde mahkemeler "Genel" ve "Özel" olarak ikiye ayrılır. Asliye Hukuk Mahkemesi genel görevli iken; İş Mahkemesi, Aile Mahkemesi gibi mahkemeler özel görevlidir. Bir yerde özel mahkeme varsa, genel mahkeme o davaya bakamaz.
Genel Mahkeme ile İlişkisi
Hukuk sistemindeki temel kural şudur: "Özel hüküm, genel hükmü ilga eder" (Lex specialis derogat legi generali).
- Eğer bir uyuşmazlık konusu için kanun koyucu özel bir mahkeme kurmuşsa (Örn: Boşanma için Aile Mahkemesi), dava mutlaka orada açılmalıdır.
- Özel mahkemenin görev alanına giren bir dava, yanlışlıkla genel mahkemede açılırsa, mahkeme "Görevsizlik Kararı" vererek dosyayı ilgili özel mahkemeye gönderir.
Türkiye'deki Özel Mahkemeler
Adli yargı kolunda yer alan başlıca özel mahkemeler şunlardır:
Hukuk Kısmı
- İş Mahkemesi: İşçi ve işveren uyuşmazlıkları.
- Aile Mahkemesi: Boşanma, velayet, nafaka davaları.
- Tüketici Mahkemesi: Tüketici işlemleri ve ayıplı mal davaları.
- Asliye Ticaret Mahkemesi: Ticari davalar ve şirketler hukuku (Bazı hallerde heyet halinde çalışır).
- Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi: Marka, patent ve telif hakları davaları.
- Kadastro Mahkemesi: Arazi kadastrosundan doğan mülkiyet uyuşmazlıkları.
- İcra Hukuk Mahkemesi: İcra ve iflas dairelerinin işlemlerine karşı şikayetler.
Ceza Kısmı
- Çocuk Mahkemesi: Suça sürüklenen çocukların yargılaması.
- İcra Ceza Mahkemesi: İcra suçları (Örn: Nafaka ödememe).
- Fikri ve Sınai Haklar Ceza Mahkemesi
"Sıfatıyla" Bakılan Davalar
Özel mahkemeler, her il veya ilçede bulunmaz; sadece iş yoğunluğunun belirli bir seviyenin üzerinde olduğu yerlerde (genellikle il merkezleri ve büyük ilçeler) kurulur.
Özel mahkemenin kurulmadığı yerlerde, o mahkemenin görev alanına giren davalara Asliye Hukuk Mahkemesi, "Özel Mahkeme Sıfatıyla" (Örneğin: Asliye Hukuk Mahkemesi, Aile Mahkemesi Sıfatıyla) bakar. Bu durumda ayrı bir mahkeme binası veya kalemi yoktur, ancak uygulanan usul özel mahkemenin usulüdür.
Ayrıca Bakınız
- Hukuk Muhakemeleri Kanunu
- Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun
Kaynakça
- 5235 Sayılı Kanun.