Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
Hukuk Dalı	Ceza Muhakemesi Hukuku
Yasal Dayanak	Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) Md. 231
Türü	Denetimli Serbestlik Kurumu
Temel Özellik	Hükmün hukuki sonuç doğurmaması ve sanığın denetime tabi tutulması
Hukuki Sonuç	Denetim süresi sonunda davanın düşmesi (Sabıkasızlık)

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (kısaca HAGB), ceza yargılamasında, suçlu bulunan sanık hakkında verilen mahkumiyet hükmünün, belirli şartların varlığı halinde açıklanmaması ve sanığın 5 yıl süreyle denetim altında tutulmasıdır.

Bu kurum, sanığın "sabıka kaydının" (Adli Sicil) bozulmamasını ve denetim süresini suç işlemeden geçirmesi halinde davanın hiç açılmamış gibi düşmesini sağlar.

Şartları

CMK 231. maddesi gereğince, bir sanık hakkında HAGB kararı verilebilmesi için şu şartların bir arada bulunması gerekir:

Ceza Miktarı: Sanığa verilen hapis cezasının 2 yıl veya daha az süreli olması (veya adli para cezası olması).
Sabıkasızlık: Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkum edilmemiş olması.
Yeniden Suç İşlememe Kanaati: Mahkemenin, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışlarını göz önünde bulundurarak yeniden suç işlemeyeceği kanaatine varması.
Zararın Giderilmesi: Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi.

Hukuki Sonuçları

HAGB kararı, teknik olarak bir "mahkumiyet" değildir.

Hukuki Sonuç Doğurmaz: Karar açıklandığı tarihte hüküm doğurmaz, askıda kalır.
Adli Sicil Kaydı: HAGB kararları, vatandaşların e-Devlet üzerinden aldığı normal Adli Sicil Kaydında (Sabıka Kaydı) görünmez. Bunlar sadece hakim ve savcıların görebileceği özel bir sistemde tutulur.
Memuriyete Etkisi: Kural olarak memuriyete engel değildir (Ancak özel kanunlarda, örneğin askeri personel veya polisler için istisnalar olabilir).

Denetim Süresi

HAGB kararı ile birlikte sanık 5 yıl süreyle denetim süresine tabi tutulur. (Çocuklar için bu süre 3 yıldır).

Yükümlülükler: Hakim gerekirse bu sürede sanığın belirli yerlere gitmesini yasaklayabilir veya bir meslek eğitimine devam etmesine karar verebilir. Genellikle yükümlülük yüklenmeden serbest bırakılır.
Sürecin Sonu: 5 yıl içinde kasıtlı yeni bir suç işlenmezse, mahkeme "Davanın Düşmesine" karar verir ve dosya tamamen kapanır.
İhlal: 5 yıl içinde kasıtlı yeni bir suç işlenirse, mahkeme geri bıraktığı hükmü açıklar ve ceza infaz edilir.

Kanun Yolu (İtiraz ve İstinaf)

Yakın zamana kadar HAGB kararlarına karşı sadece "İtiraz" yolu açıktı ve esastan inceleme yapılmıyordu. Ancak Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararı ve ardından yapılan yasal düzenlemelerle (2024 itibarıyla), HAGB kararlarına karşı da Bölge Adliye Mahkemesi nezdinde İstinaf kanun yolu açılmıştır. Bu, sanık hakları açısından büyük bir reformdur.

Ayrıca Bakınız

Ceza Muhakemesi Kanunu
Adli Sicil Kaydı
Erteleme (Hapis Cezasının Ertelenmesi ile karıştırılmamalıdır)
Basit Yargılama Usulü

Kaynakça

5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu, Madde 231.
Centel, Nur; Zafer, Hamide. Ceza Muhakemesi Hukuku.